Τι είναι εθισμός;

Τα βασικά...

Ο εθισμός είναι μια πολύπλοκη αρρώστια με παθολογικά και ψυχολογικά συμπτώματα, που δεν επηρεάζει μόνο τον άρρωστο, αλλά και την οικογένεια του, τους φίλους του καθώς και τον κοινωνικό του περίγυρο. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα 2 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από ένα εθισμό, κι όμως παραμένει ακόμα, ένα θέμα ταμπού.

Αδύνατον να το ελέγξεις!

Αν ρωτήσεις κάποιον τι είναι ο εθισμός, θα σου απαντήσει ίσως ότι είναι αδύνατον να σταματήσει κάποιος τη χρήση μιας ουσίας, π.χ. ένα παράνομο ναρκωτικό όπως η ηρωίνη, ίσως το αλκοόλ ή ακόμα και ο καφές.
Ίσως το καλύτερο παράδειγμα είναι το τσιγάρο. Όσοι έχουν καπνίσει μπορούν ν’ αναγνωρίσουν την δυνατή αίσθηση της ανάγκης να ανάψουν ένα, ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου αυτό δεν επιτρέπεται, όπως μέσα σ’ ένα αεροπλάνο.

Αυτές οι φάσεις του εθισμού έχουν μια παθολογική βάση που σχετίζεται με το πώς αυτή η ουσία ενεργεί στον εγκέφαλο και μια ψυχολογική άποψη που σχετίζεται με τους λόγους που παίρνουν αυτή την ουσία (όπως το κάπνισμα για να βελτιώσει την αυτοσυγκέντρωση).

Στάδια εθισμού

Οι περισσότεροι εθισμοί χρειάζονται χρόνο για να αναπτυχθούν και σχεδόν κανένας δεν ξεκινά να είναι εθισμένος από μια ουσία ηθελημένα. Αυτό που συμβαίνει είναι οι προσωπικές καταναλωτικές πρόοδοι μέσα από διάφορα στάδια.

Αυτό που ακολουθεί την μύηση – ίσως ο πειραματισμός του για να καταλάβει πως είναι αυτή η ουσία – είναι ότι το άτομο ίσως χρησιμοποιήσει ξανά αυτή την ουσία, και ίσως ξεκινήσει την χρήση του περιστασιακά και αργότερα σε καθημερινή βάση. Εν τω μεταξύ, η ποσότητα η οποία καταναλώνεται ίσως ξεκινήσει ν’ αυξάνεται. Μερικές ουσίες, γίνονται γρήγορα ανεκτικές στο σώμα, μόλις με μια δόση, και ο χρήστης χρειάζεται ν’ αυξήσει την ποσότητα έτσι ώστε να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Εθισμοί και εθιστικές συμπεριφορές

Δημοφιλής αντιλήψεις σχετικές με τον εθισμό δεν σταματούν στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Οι άνθρωποι μπορούν να προσκολληθούν στο τζόγο, τη σοκολάτα, στα βιντεοπαιχνίδια – ακόμα και με τη χρήση του internet. Αυτές οι μη - ναρκωτικές συμπεριφορές είναι όμοιες στο ότι το άτομο δεν έχει έλεγχο στην συμπεριφορά του.

Υπάρχουν δημοφιλής και επαγγελματικοί ορισμοί του εθισμού. Στην καθομιλουμένη, θεωρούμε αυτόν που έχει εθιστεί σε κάτι, σαν να έχει κάτι που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως μια ανθυγιεινή συνήθεια.

Πως μπορώ να περιορίσω το πιοτό αν ανησυχώ σχετικά με το αλκοόλ που καταναλώνω;

Ρώτα τον εαυτό σου γιατί πίνεις: οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πίνουν γιατί τους αρέσει να μπλέκονται σε φασαρίες, να καταλήγουν στους Ανώνυμους Αλκοολικούς ή να συλλαμβάνονται. Το πιοτό είναι μέρος της κουλτούρας μας, αλλά είναι σημαντικό να ξέρετε να το ελέγχετε.
Ίσως ο ευκολότερος τρόπος για να κόψετε το ποτό είναι να αντικαθιστάτε ένα αναψυκτικό με κάθε αλκοολούχο ποτό. Προσπαθήστε να αποφεύγετε να πίνετε με “γύρες” και θυμηθείτε ότι το να πηγαίνετε σε παμπ και κλαμπ δεν είναι ο μόνος τρόπος για να συναναστρέφεστε με κόσμο
Αν το βρίσκετε δύσκολο να αρνηθείτε στους φίλους σας όταν είναι έτοιμοι για πολλά, προσπαθήστε ν΄ αποφύγετε καταστάσεις όπου θα περιμένουν να πιείτε.
Αν πίνετε λιγότερο, θα είστε πιο υγιείς, σωματικά σε φόρμα, θα φαίνεστε καλύτερα και θα είστε ικανοί να σκέφτεστε πιο καθαρά. Αν αυτά δεν είναι αρκετά καλά κίνητρα, σκεφτείτε τα λεφτά που θα κερδίσετε.

Που μπορώ να βρω βοήθεια και υποστήριξη;

Αν πιστεύετε ότι είστε εθισμένος σε οποιαδήποτε ουσία ή συμπεριφορά, και αυτό έχει αρχίσει να σας δημιουργεί προβλήματα, το καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να μιλήσετε στο γιατρό σας.

Είστε εθισμένος;

Πότε μια συνήθεια γίνεται εθισμός; Ανησυχείτε μήπως δε θα μπορείτε να λειτουργείτε χωρίς αυτή την ευχάριστη αίσθηση που μια ιδιαίτερη ουσία ή δραστηριότητα σας δίνει; Ρωτήστε τον εαυτό σας λίγες ερωτήσεις για να ανακαλύψετε κάποια πράγματα για σας.
Αυτές οι ερωτήσεις έχουν σχέση με τους τελευταίους 12 μήνες.
Κάθε ερώτηση απαντάτε με ένα “ναι” (1) ή “όχι” (0). Οι ερωτήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οποιαδήποτε ουσία. Στο παρακάτω παράδειγμα θα χρησιμοποιήσουμε την ηρωίνη.
1. Μήπως ανακαλύψατε ότι χρειάζεστε περισσότερη ηρωίνη για να έχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα ή ίδια ποσότητα είχε μικρότερη επίδραση πάνω σας;
2. Μήπως αισθάνεστε άρρωστοι ή αδιάθετοι όταν η επίδραση της ηρωίνης φεύγει ή παίρνετε περισσότερη ηρωίνη ή κάποιο παρόμοιο ναρκωτικό για να αισθανθείτε καλύτερα ή ν’ αποφύγετε να αισθανθείτε άσχημα;
3. Μήπως παίρνετε ηρωίνη σε μεγαλύτερες ποσότητες ή για περισσότερο χρόνο από ότι σκοπεύατε;
4. Θα μπορούσατε να πείτε ότι έχετε μια επίμονη ή μεγάλη επιθυμία να πάρετε ηρωίνη;
5. Σας παίρνει περισσότερο χρόνο να χρησιμοποιήσετε ηρωίνη ή να συνέλθετε από την επίδραση της;
6. Μήπως μειώσατε ή παρατήσατε τη δουλειά σας, τις ψυχαγωγικές ή κοινωνικές σας δραστηριότητες ως αποτέλεσμα της χρήσης ηρωίνης που κάνετε;
7. Συνεχίζεται τη χρήση ηρωίνης παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζεται παθολογικά ή ψυχολογικά προβλήματα απ’ αυτή;
Αποτέλεσμα
Αν κάποιος απαντήσει “ναι” σε τρεις ή περισσότερες απ’ αυτές τις επτά ερωτήσεις είναι πιθανόν να είναι εξαρτημένος από την καθορισμένη ουσία. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να προσδιορίσετε αν είναι συμπτώματα παθολογικής εξάρτησης (αυτό σημαίνει ότι το άτομο απάντησε θετικά στην ερώτηση 1 ή 2).